De manier waarop je woorden en zinnen uitspreekt – denk aan intonatie, klemtoon, tempo – kan een groot verschil maken hoe je woorden door een ander worden opgevat. De een kan zich vereerd voelen waar een ander ze juist aanvallend opvat. Kortom, wat je zegt is niet altijd wat je bedoelt. Laat ik een simpel voorbeeld geven. Als je tegen iemand zegt: ”Ik vind je een enorme klootzak”, dan zal je dat niet in dank worden afgenomen. Reken maar op een kwade reactie. Zeg je daarentegen: “Je hebt een hele aparte persoonlijkheidsstructuur”, waarmee je eigenlijk hetzelfde zegt, dan krijg je misschien zelfs een bedankje.
In gesproken communicatie is het redelijk eenvoudig om precies te zeggen wat je bedoelt door een goed gebruik van intonatie, volume, gesprekstempo, articulatie en beklemtoning. Dit aspect van taalgebruik is dus belangrijk in zowel alledaagse gesprekken als in professionele communicatie. Intonatie verwijst naar de melodie of toonhoogte in onze spraak, terwijl beklemtoning verwijst naar de nadruk die we leggen op bepaalde woorden of delen daarvan.
Door je gesprekstempo te wisselen kun je iemands aandacht prikkelen of de belangrijkheid onderstrepen. In gesprekken onder vier ogen speelt ook lichaamstaal een belangrijke rol. Je kunt daarmee aangeven of je de boodschap wel of niet serieus moet nemen. Tijdens telefoongesprekken wordt intonatie, articulatie, volume, spreektempo en klemtoon, bij gebrek aan de visuele communicatie, een stuk lastiger. Je hebt immers geen lichaamstaal om nuances aan te brengen. Je overige spreekinstrumenten worden daardoor belangrijker.
Het wordt nog moeilijker om in geschreven taal de juiste toon te vinden die de boodschap overbrengt zoals je die ook bedoelt; of het nu om een brief, artikel, blog, boek of mail gaat. Dus, als je veel schrijft, hoe breng je dan daarin de juiste klemtoon, intonatie en het leestempo aan?
10 tips
Om in geschreven taal intonatie, klemtoon en leestempo aan te brengen, kun je verschillende strategieën inzetten. Probeer de volgende tips maar eens uit. Ik hoor graag of het helpt bij het formuleren van je boodschap.
- Klemtoon door cursivering: “Het is niet wat je zegt, maar hoe je het zegt.”
Door het woord “hoe” cursief te maken, leg je de nadruk op het belang van de manier van spreken. - Leestempo verlagen door komma’s: “Luister, neem even een moment, en denk na, voordat je reageert.”
De komma’s zorgen voor pauzes, wat je lezer aanzet tot een langzamer leestempo, waardoor de zin bedachtzaamheid uitstraalt. - Intonatie suggereren met vraagteken: “Echt waar?”
Het vraagteken duidt op een stijgende intonatie aan het einde van de zin, wat twijfel of verbazing uitdrukt. - Verhoging van het leestempo door korte zinnen: “Stop. Denk. Reageer.”
Korte, afgekapte zinnen stimuleren een sneller leestempo, wat urgentie communiceert. - Klemtoon door herhaling: “Echt, écht belangrijk.”
De herhaling van “echt” legt nadruk op de mate van belangrijkheid. - Intonatie door uitroeptekens: “Fantastisch!”
Het uitroepteken wijst op een verhoogde intonatie en enthousiasme. - Leestempo vertragen door het gebruik maken van ellipsen: “Denk er eens over na… wat als het waar is?” (Ellipsen is het gebruik van drie puntjes (…) die aangeven dat er iets is weggelaten uit de tekst, of dat je pauzeert of aarzelt. Ze kunnen ook worden gebruikt om spanning te creëren, de aandacht van de lezer te trekken, of om de lezer aan te zetten tot nadenken over wat er zou kunnen volgen.
- Klemtoon door hoofdletters: “Dit is CRUCIAAL voor ons succes.”
Hoofdletters worden gebruikt om een woord binnen een zin extra nadruk te geven.
PAS OP! Overdaad schaadt! - Leestempo en intonatie door liggend streepje: “Maar – en dit is belangrijk – vergeet niet te luisteren.” Het streepje creëert een pauze in de zin, die het leestempo vertraagt en aangeeft dat het volgende deel van de zin bijzonder belangrijk is.
- Klemtoon en intonatie door een directe vraag: “Waar denk je dat je mee bezig bent?”
De directe vraagstelling legt nadruk op de urgentie en mogelijke frustratie van de spreker, wat in gesproken taal door intonatie zou worden overgebracht.
Dit zijn enkele voorbeelden hoe je jouw teksten kunt schrijven waarin je nuances kunt aanbrengen die typisch zijn voor gesproken communicatie en het leesgemak bevorderen. Het zorgvuldig kiezen van woorden, structuur en leestekens stellen je in staat om je boodschap effectief en met de gewenste intonatie over te brengen.
Veel schrijfplezier.
