Je kent ze vast wel: die ogenschijnlijk onschuldige woorden en zinnen die dagelijks worden gebruikt. Ze lijken zo beleefd, zo netjes – totdat je door hebt wat er écht wordt bedoeld. Het Nederlands bevat een aantal woorden en zinnen waar de dubbelzinnigheid vanaf druipt.
Maar
Neem bijvoorbeeld het woord ‘maar’. Je kunt het zowel op positieve als negatieve manier gebruiken, ook al krijg ik de indruk dat het laatste meestal het geval is. ‘Maar’ doet vaak alles wat daarvoor gezegd werd compleet teniet. Kijk hier maar eens naar: “Je presentatie was geweldig, maar…” wordt meestal gevolgd door een open of bedekte vorm van kritiek.
Met alle respect
Heb je de laatste tijd de politieke verbale gevechten in de Tweede Kamer gevolgd? Zo ja, dan zal het je zijn opgevallen dat veel interrupties worden ingeleid met de volgende zin: “Met alle respect…” – drie woorden die meestal betekenen dat er absoluut géén respect gaat volgen. “Met alle respect, maar uw voorstel slaat nergens op.” Zie je wat ik bedoel? Het is als een verbale airbag: eerst een zacht kussentje, dan de klap.
Interessant
Een persoonlijke favoriet is “Interessant…” Als dit woord voorafgegaan wordt door het woord ‘Nou’, dan weet je meestal gelijk dat daarmee het tegenovergestelde wordt bedoeld. Het uitspreken van deze woorden, met de juiste intonatie, kan echt van alles betekenen: van oprechte bewondering tot complete verwerping van iemands idee.
Een beetje
En wat dacht je van “Dat is een beetje…” – de Nederlandse manier om te zeggen dat iets compleet onacceptabel is zonder dat direct te hoeven zeggen. “Je bent een beetje laat” betekent boven de rivieren meestal dat je iemand voor paal wilt zetten.
Ik hoor wat je zegt
“Ik hoor wat je zegt” is ook zo’n prachtige. Deze zin wordt veel gebruikt door mensen die de verkeerde communicatiecursus hebben gevolgd. Het lijkt empathisch en begripvol, maar (daar heb je het woord weer) betekent meestal: “Ik hoor je wel, maar ik ga precies doen wat ik zelf wil.”
“We nemen het mee in onze overwegingen” lijkt een hoopvol antwoord op een verzoek, maar wat in de praktijk natuurlijk altijd ‘nee’ betekent.
Op zich
Uiteraard zijn er nog veel meer dubbelzinnigheden in ons taalgebruik om te koesteren. Ze maken onze communicatie tenslotte vriendelijker en wat zachter. Of zoals we vaak zeggen: “Op zich ….. is het wel leuk.” Deze twee woorden hebben hetzelfde effect als “Maar”; het ontkent of keurt alles af wat aan deze woorden vooraf gaat.
Als afsluiting nog even dit: door te zeggen “Je hebt een hele aparte persoonlijkheidsstructuur” is een stuk aardiger dan iemand “klootzak” te noemen. De eerste zin levert je waarschijnlijk een bedankje op terwijl je het laatste bedoelt.
P.S. Dit artikel was leuk om te schrijven maar, met alle respect, niet al te serieus te nemen; toch?
