Henrik Ibsen, de Noorse toneelschrijver en dichter zei ooit: “Tusen ord veier ikke opp for en eneste handling.” Vrij vertaald betekent dit: “”Duizend woorden wegen niet op tegen een enkele daad.” Later werd deze uitspraak verbasterd tot het huidige gezegde ‘Een beeld zegt meer dan duizend woorden’ en vooral gebruikt voor de gunstige framing van beeldkunstenaars zoals toneelspelers, filmsterren en influencers.
Al een poosje plaats ik reacties op de zogenaamde tegeltjeswijsheden die vaak worden aangehaald ter ondersteuning van bepaalde stellingen. Met de (verbasterde) uitspraak van Ibsen is dat ook het geval, want mocht dit gezegde enige waarheid bevatten, dan kunnen alle mensen die teksten produceren zich maar beter laten omscholen tot foto- of videograaf, want het geschreven woord zou maar voor 10% in ons langetermijngeheugen blijven hangen*. Schrijven, lezen of zelfs het houden van toespraken zouden dan zinloze en energieverspillende activiteiten; toch?
Broodje-aap of waarheid?
Het valt niet te ontkennen dat beelden vaak langer in ons geheugen blijven hangen dan woorden. We dromen immers in beelden, kijken bij het lezen van een ‘ouderwetse’ krant eerst naar de plaatjes, Netflixen en YouTuben naar hartenlust en de meeste sociale media draaien niet meer om tekst maar om foto’s en video’s. Dus, tja, waarom lezen we nog als een plaatje genoeg is om meer duizend woorden overbodig te maken?
Dat beeld niet zonder woorden kan, werd wel duidelijk toen de ‘pen’ van Amerikaanse scenario- en tekstschrijvers op non-actief ging. Tv-series moesten het zonder een vervolg doen en films liepen vertraging op om op de markt te komen want als je acteurs geen teksten krijgen, dat heb je geen film.
De stomme films verdwenen niet voor niets.
Om tijdens je vakantie een complete film te kunnen streamen, ben je afhankelijk van het internet maar op je ideale plekje heb je niet altijd een goede verbinding dus, wat neem je mee als meest favoriete vakantieattribuut? Juist, een boek. In gedrukte vorm of als e-book.
De belastingdienst stuurt je geen video om je te vertellen hoeveel je moet betalen en de miljarden mails en tweets die dagelijks worden verstuurd en geplaatst, bestaan bijna hoofdzakelijk uit tekst.
De vraag is dus gerechtvaardigd of het gezegde een broodje-aap of een waarheid als een koe bevat.
Ik denk eerder dat het een filosofisch dilemma is of zelfs een Schrödinger’s-Kat-situatie, bekend uit de kwantummechanica. Zowel het een als het ander is mogelijk, afhankelijk van de situatie waarin je je bevindt. Kortom, ik ben van mening dat beeld noch tekst de gouden communicatiemedaille kan claimen, ook al is mijn pay-off ‘Wie schrijft; die blijft’.
Ben je een trol?
Ter ondersteuning van mijn strijd tegen het gebruik van tegeltjeswijsheden, als wettig en overtuigend bewijs van een stelling, laat ik nog even deze afbeelding zien. Het zal duidelijk zijn dat de hand met de lepel, de hand met de schaal nodig heeft en omgekeerd.
Beelden en woorden roepen emoties op en de combinatie van die twee leveren de krachtigste boodschap op; zelfs in gezongen vorm!
Als schrijver blijf ik mijn beroepsgenoten en mijzelf toch graag plagend framen met het spreekwoord: ‘Wie schrijft, die blijft!’
*Jerome Bruner
