In dit artikel komen een aantal voor- en nadelen aan bod als je in de ik-vorm wilt schrijven. De genoemde voor- en nadelen kunnen gebruikt worden voor autobiografieën, zakelijke non-fiction, romans, thrillers, artikelen, blogs en columns.
Laten we eerst eens kijken wat we van andere schrijvers kunnen leren voordat we het wiel opnieuw gaan uitvinden. Het genre boeken waarin het meest gebruik wordt gemaakt van de ik-vorm is de autobiografie. Dat is logisch want je schrijft jouw levensverhaal vanuit het perspectief dat het dichtst bij je staat; je ervaringen, observaties, herinneringen, meningen en ‘waarheden’.
Een van de meest gelezen genres is zakelijke non-fiction. Daarvan schreef ik er tot nu toe 23. Omdat ik daarin mijn visie op zakelijke onderwerpen gaf, lag het voor de hand om in de ik-vorm te werken. Ook in veel romans wordt gebruik gemaakt van het beschrijven van de hoofdpersoon in de eerste persoon. Charles Dickens deed dat bijvoorbeeld in zijn boek ‘David Copperfield’. De eerste zin van dit boek is: “Ik ben geboren te Blunderstone, in Suffolk, of ‘daaromtrent’ zoals men in Schotland zegt.’ Ook hedendaagse schrijvers maken regelmatig gebruik van de ik-vorm omdat:
- het is de minst ingewikkelde manier van schrijven,
- lezers zich beter kunnen inleven in wat de verteller wil delen,
- het erop lijkt of de lezer persoonlijk wordt aangesproken,
- de betrokkenheid wordt versterkt,
Kijk eens even in je boekenkast of je daarvan voorbeelden aantreft. Het helpt je leer- en schrijfproces om daarvan effectief gebruik te maken.
Nadelen
Het schrijven in de ik-vorm heeft dus een aantal voordelen maar er zitten ook wat ‘uitdagingen’ aan vast. Je schrijft vanuit je eigen perspectief en het kan heel goed zijn dat een ander jouw verhaal totaal anders ziet of interpreteert. Het zogenaamde Rashomon-effect treedt dan op. Je kunt dit eenvoudig testen door aan tien verschillende mensen te vragen hoe ze je zien; aan zowel mensen die je goed en minder goed kennen. Wees niet verbaasd als er tien totaal tegenstrijdige percepties opduiken. Is dat erg? Niet echt. Het hangt ervan af of dit nadelig of bevorderend is voor de verkoop van je boek. Boeken met een sterk controversiële inhoud staan verrassend hoog op de bestsellerlijsten.
Enkele bekende nadelen zijn daarnaast:
- Teveel ‘ik’.
Het kan je lezers gaan irriteren als je ‘ik’ in iedere zin gebruikt. Lees eens een paar autobiografieën. Ervaar dan of dit het geval is of niet. Zo niet?
Dan kun je lezen en leren hoe je een teveel gebruik van ‘ik’ kunt omzeilen. - Verleden tijd
Biografieën worden bijna hoofdzakelijk in de verleden tijd geschreven. Logisch want daarin wordt een terugblik op het leven gegeven. Maar, laat je niet weerhouden daarmee creatief om te gaan. Je kunt de ik-vorm ook in de tegenwoordige tijd gebruiken, samen met de verleden tijd. Zeker als een roman schrijft of als je een visie wilt delen. - Eenzijdig perspectief
De lezer krijgt, als je niet oppast, alleen een verhaal vanuit jouw perspectief voorgeschoteld.
Het is dan ook logisch dat er een probleem kan ontstaan omdat de objectiviteit in twijfel kan worden getrokken en het ‘echte’ verhaal een ander beeld geeft.
Als ghostwriter ben ik gewend om in de ik-vorm te schrijven want de naam van mijn opdrachtgever staat immers op de omslag en de flaptekst. Ik zie het als mijn taak om opdrachtgevers te waarschuwen voor een al te rooskleurig beeld van zichzelf want, als ik op basis van onderzoek een andere lezing van een gebeurtenis te horen krijg, kan dit de verkoop van het boek schaden. Bij het schijven van een roman in de eerste persoon maakt dat natuurlijk niet uit. Je kan volop van de genoemde voordelen gebruik maken en je hoofdpersoon de persoonlijkheid te geven die je wil.
‘Elk nadeel hep se voordeel’
Als iemand deze opmerking leest, wordt er gelijk een relatie gelegd met het kenmerkende uitspraken van Johan Cruyff. Als je in de ik-vorm schrijft is het belangrijk goed na te denken over het taalgebruik van je hoofdpersoon. Beschrijf je iemand uit een streek of stad met een bepaald accent? Gebruik dat dan om je hoofdpersoon meer authenticiteit te geven. Luister eens naar het taalgebruik van hoogopgeleiden. Zeggen ze ‘zeven’ of ‘zeuven’? Praten ze ‘bekakt’ of ‘gewoon’? Beschrijf je een bejaarde persoon? Luister dan aandachtig naar hun taalkleur. Gebruiken ze oubollige woorden of hedendaagse? Hoe klinkt straattaal van jongeren? Bestaat daarvan een juiste schrijfwijze of kan je fonetische spelling gebruiken? Kortom, leef je in het taalgebruik van je hoofdpersoon in.
Als ghostwriter laat ik mijn opdrachtgevers aan het woord; letterlijk. Dat is nodig voor een directe herkenning wie ze zijn. Als je bij het poeflezen van jouw biografie of zakelijke visie te horen krijgt: ‘Toen ik het las, hoorde ik je bijna in het echt praten! Dat het in de praktijk werkt, kreeg dit regelmatig als feedback.
Hoe je dat doet
Om zo authentiek mogelijk te schrijven, zodat lezers bij wijze van spreken de auteur horen praten, leg ik de interviews met een voice- en videorecorder vast.
De voordelen daarvan zijn:
- het gesproken woord kan worden omgezet in uitgeschreven tekst, (daarvoor gebruik ik een internet manscript service)
- het redigeren gaat een stuk gemakkelijker en vooral ook sneller,
- video-opnames helpen om lichaamshouding, mimiek en gebaren natuurgetrouw te kunnen beschrijven.
Of je nu een autobiografie, roman, thriller, spionageverhaal, blog, artikel of een ‘how-to-book’ schrijft, het gebruiken van de ik-vorm is een uitstekende optie om er wat moois van te maken.
Veel succes gewenst!
PS
Wil het toch niet lekker vlotten of kun je wat hulp gebruiken van een ervaren ghostwriter?
Neem dan gerust even contact met mij op. Ik help je graag verder.
